رابطه پیچیده ما و پلاستیک و اهمیت این ماده در زندگی بشر

انعطاف پذیری پلاستیک و قابلیت‌های فراوان آن زندگی ما را دگرگون کرد.

آیا پلاستیک هنوز جذاب است؟ امروز ما متوجه شدیم که پلاستیک یک تهدید بزرگ برای محیط زیست است اما باید دلایل محکمی وجود داشته که ما انسانها عاشق این ماده ساخت بشر شده‌ایم. پروفسور مارک میودووینک، محقق مواد و استاد دانشگاه یو سی ال لندن، درباره رابطه پیچیده ما با پلاستیک و اهمیت این ماده در زندگی امروزی توضیح میدهد.

چطور پلاستیک در زندگی همه ما نفوذ کرده است؟

در صنعت ساخت توپ بیلیارد و اسنوکر، پلاستیک جایگزین عاج فیل شد.

۱. اولین پلاستیک جایگزینی برای عاج فیل بود

جالب است بدانید که اولین پلاستیک که در زندگی روزمره ما استفاده شد از پنبه تهیه شد. در سال ۱۸۶۳، عاج فیل کمیاب شد، به همین دلیل شرکت آمریکایی که از عاج فیل توپ بیلیارد تولید می‌کرد، برای تهیه ماده جایگزین برای عاج فیل، ده هزار دلار جایزه تعیین کرد.

یک مخترع آماتور به نام جان ویزلی هیات، در این رقابت شرکت کرد و شروع کرد به آزمایش با پنبه و اسید نیتریک.

او ماده “نیترات سلولز” به دست آورد و نامش را گذاشت: سلولوئید. ماده شفاف و انعطاف پذیری که به راحتی به شکل دلخواه درمی‌آمد.

متاسفانه توپ‌های بیلیاری که از سلولوئید درست شده بود، به سادگی قابل اشتعال بود و هنگام برخورد بهم صدای بلندی ایجاد می‌کرد.

اما به هر حال اختراع آقای هیات، هزاران کاربرد دیگر پیدا کرد و با تبدیل به نوارهای ضبط تصویر، صنعت سینما را متحول کرد.

۲. ساخت پلاستیک فیلمسازی را متحول کرد

رز نیومن، فیلمساز بریتانیایی از اولین کسانی بود که به سلولوئید برای ساخت فیلم اعتماد کرد.

نخستین نوارهای استفاده شده برای ضبط تصویر در سینما از کاغذ درست شده بود، اما انعطاف پذیری و استحکام سلولوئید، آن را به ماده ایده آل برای ساخت فیلم سینمایی تبدیل کرد.

این ماده پلاستیکی قابل اشتعال می‌توانست به راحتی به نوارهای طولانی تبدیل شود و با مواد شیمیایی که در اثر نور پاک میشد قابل رنگ آمیزی بود.

سلولوئید به موقع به بازار آمد و تولید گسترده فیلم‌های هالیوودی را ممکن کرد.

۳. باکالیت؛ ماده‌ای با هزاران کاربرد

در سال ۱۹۰۷ بود که باکالیت وارد صحنه شد؛ نوعی پلاستیک که از ترکیبات گاز زغال سنگ تهیه می‌شود. نوعی پلاستیک سخت که برای محصولات زیادی از جمله تلفن، وسایل الکتریکی مثل سرپیچ، دوشاخه و پریز و همچنین دسته‌های ظروف و قابلمه‌ها استفاده می‌شود. این ماده شکننده و قهوهای رنگ است اما می‌تواند به شکل‌های مختلف تبدیل شود.

به مرور زمان انواع مختلف پلاستیک تولید شد و وسایل رنگی و جذابی با جنس پلاستیک‌های مختلف وارد زندگی ما شدند.

۴. تاثیر پلاستیک بر جنگ جهانی دوم

در سال‌های ۱۹۳۰ و ۴۰، شیمی‌دان‌های متخصص پتروشیمی نوعی پلاستیک تازه تولید کردند به نام پلی اتیلن. پلی اتیلن نقش بسیار مهمی در جنگ جهانی دوم داشت و در موارد بسیار زیادی مورد استفاده قرار گرفت مثلا نایلون جایگزین ابریشم در تولید چترهای نجات شد و به جای استفاده از فلز در کلاه خود از پلاستیک استفاده شد.

همزمان با افزایش مصرف مواد پلاستیکی، صنایع تولید پلاستیک هم گسترده و متنوع تر شد.

۵. پلاستیک موسیقی را وارد زندگی ما کرد

تا اواسط قرن نوزدهم میلادی، فقط افرادی می‌توانستند یک قطعه موسیقی را بشنوند که شاهد اجرای زنده آن باشند.

تا اینکه گرامافون استوانه‌ای بوسیله توماس ادیسون اختراع شد. ارتعاشات صدا روی صفحه هایی از جنس موم ضبط می‌شد و پس از آن بازپخش می‌شد. به این ترتیب این اولین وسیله ضبط و پخش صدا بود. اما ساخت صفحه‌های پلاستیکی، بعد از آن نوارهای کاست، انواع سی دی و … را همه مدیون پلاستیک هستیم.

۶. سطح بهداشت را در بیمارستان‌ها افزایش داد

پژوهشگران با اضافه کردن مواد شیمیایی به پلاستیک، لاستیکهای نرم با خاصیت ارتجاعی را تولید کردند که برای استفاده در وسایل بیمارستانی مناسب بود.

همه وسایلی که نیاز به ضدعفونی داشت، انواع کیسه‌های نگهداری خون، سرم ها و داروها با این نوع پلاستیک جایگزین شد و سطح بهداشت در بیمارستان‌ها بالا رفت و زندگی‌های بسیاری نجات یافت.

۷. ساده و در دسترس

 

بعد از جنگ جهانی دوم صنعت پتروشیمی تحول بسیاری پیدا کرد. انواع مختلف پلاستیک بر اساس نیازهای مختلف کارخانه‌ها و بازار تولید شد که می‌توان گفت که به “انقلاب پلاستیک” منجر شد.

از نظر اقتصادی پلاستیک می‌تواند بسیار ارزان قیمت باشد اما فقط در صورتی که در کارخانه و به مقیاس انبوه مورد استفاده قرار گیرد.

حدود سال‌های ۱۹۶۰ میلادی بود که با تولید پلاستیک‌های یکبار مصرف سرو کله ظروف یکبار مصرف پلاستیکی در بازار پیدا شد.

و به این ترتیب پلاستیک فرهنگ زباله سازی را تقویت کرد…

۸. پلاستیک دور ریختن غذا را کاهش داد

هر سال بیش از ۸۸ میلیون تن مواد غذایی در اتحادیه اروپا حیف و میل میشود این یکی از منابع اصلی آلودگی هواست.

اما بسته بندی مواد غذایی در ظروف پلاستیکی به طرز قابل ملاحظه‌ای میزان خرابی مواد غذایی را کاهش می‌دهد.

پروفسور فیل پورنل، پژوهشگر مواد می‌گوید: “یکی از خاصیت‌های مهم بسته بندی پلاستیک زمانی است که شما مواد غذایی را از مزرعه به دست مصرف کننده می‌رسانید و این بسته بندی باعث میشود که میزان صدمه به مواد غذایی حین حمل و نقل کاهش پیدا کند.”

کجای کار اشتباه کردیم؟

اکنون با بحران پلاستیک رو به رو شده‌ایم.

بیش از حد به بسته‌بندی‌های ارزان، یکبار مصرف و مقرون به صرفه آن متکی شدیم.

این مواد پلاستیکی در طبیعت به ویژه اقیانوس‌ها، ممکن است ده‌ها سال باقی بمانند. لازم است میزان مصرف پلاستیک را کاهش دهیم.

ورد زبان‌مان باید این باشد: “کاهش مصرف، استفاده چند باره و در نهایت بازیافت” 

منبع : BBC

عکس‌ها: Getty Images

در سال 1396 ضمن راه‌اندازی کمپین طبیعت پاک، این شعار “کاهش مصرف، استفاده چند باره و در نهایت بازیافت”  ورد زبان ماهم بود و با این هدف شروع به تولید و توزیع کردیم.